dulci

2
3
/
2
4

PO
TAM
OS

/

Sea Glass Factory

 
Μουσείο Αφύσικης Ιστορίας
Η αλήθεια για την εξέλιξη του γυαλιού της θάλασσας
C.S. Lambert

Πολύ απλά, το γυαλί της θάλασσας (sea glass) είναι μια μορφή απορρίμματος, έστω κι αν πάρα πολλοί άνθρωποι θα εξανίσταντο με αυτή τη δήλωση. Το γυαλί της θάλασσας υπάρχει πιθανότατα από την εποχή που οι άνθρωποι άρχισαν για πρώτη φορά να φτιάχνουν γυαλί, πριν από 3.500 έως 4.000 χρόνια. Παρασκευάζεται με τη σύντηξη φυσικών πρώτων υλών –σόδας, ασβέστη και πυριτίου– και στη συνέχεια χρησιμοποιείται για τη δημιουργία διαφόρων αντικειμένων.

Εάν για κάποιον λόγο τα αντικείμενα αυτά σπάσουν και τα θραύσματά τους καταλήξουν στη θάλασσα, αυτά θα εξελιχθούν στο πέρασμα του χρόνου, επί δεκαετίες αν όχι αιώνες. Τα θραύσματα πελαγοδρομούν, καβαλούν τα κύματα, εποικίζουν τον θαλάσσιο βυθό ή καταλήγουν σε αμμώδεις παραλίες, κουβαλώντας το καθένα τη δική του ιστορία. Το αλμυρό νερό και οι παλίρροιες είναι οι βασικοί παράγοντες που επιδρούν στην εξέλιξη του γυαλιού της θάλασσας, μαζί με την τριβή των θραυσμάτων με την άμμο, τους βράχους και τα βότσαλα.

Η ανώμαλη, γεμάτη σημάδια επιφάνειά του οφείλεται στη διαρροή της σόδας και του ασβέστη. Οι στρογγυλεμένες άκρες του αποτελούν μέρος της διαδικασίας της διάσπασης. Αν αφεθεί στη μοίρα του, το γυαλί θα επανέλθει στα αρχικά του συστατικά, μετατρεπόμενο σε άμμο, νάτριο και πυρίτιο. Ταλαιπωρημένα και σημαδεμένα από το μακρινό ταξίδι, θραύσματα γυαλιού ξεβράζονται σε παραλίες ανά τον κόσμο.

Το γυαλί της θάλασσας προέρχεται από πολλές ετερόκλητες πηγές: από καταστροφικές καταιγίδες που χτύπησαν τα παράλια, από ναυάγια και χωματερές, αλλά και από την (ενίοτε επιτρεπόμενη) καύση σκουπιδιών σε παραθαλάσσια μέρη. Έτσι προκύπτουν τα θραύσματα του ανεπιθύμητου, πεταμένου γυαλιού, τα οποία, στο απαίδευτο μάτι, μοιάζουν με σκουπίδια και τίποτα περισσότερο. Κι όμως, γυαλί της θάλασσας παραλληλίζεται από πολλούς με τους πολύτιμους λίθους – ιδού η απόλυτη ειρωνεία.

Η προέλευση και ο αρχικός σκοπός του γυάλινου αντικειμένου από το οποίο προήλθαν τα θραύσματα παραμένουν συνήθως ανεξήγητα, όμως η μυστηριώδης καταγωγή του είναι ένα από τα στοιχεία της γοητείας του γυαλιού της θάλασσας. Τα θραύσματα μπορεί κανείς να τα εκτιμήσει μόνο και μόνο για την ομορφιά τους ή να τα δει σαν μια πρόκληση για να ανακαλύψει από ποιο αντικείμενο προήλθαν και τον χρόνο και τόπο κατασκευής του αρχικού αντικειμένου.

Το γυαλί της θάλασσας γίνεται όλο και σπανιότερο. Η σταδιακή αντικατάσταση του γυαλιού από το πλαστικό, η απαγόρευση των παραθαλάσσιων χωματερών, οι μεταφορές άμμου από τις παραλίες σε περιοχές των αστικών κέντρων, καθώς και οι προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος, έχουν μειώσει ανεπιστρεπτί τις υφιστάμενες ποσότητες γυαλιού της θάλασσας.

Αναμφίβολα η όλο και μεγαλύτερη σπανιότητά του συνέβαλε στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το γυαλί της θάλασσας, το οποίο αντιμετωπίζεται σαν μια γοητευτική ιδιομορφία, που ανακαλεί την τέχνη και την ιστορία, σαν ένα μυστήριο που περιμένει τη λύση του. Έγινε μόδα στα μέσα της δεκαετίας του 1980, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τη βιομηχανία της μόδας, τη διακόσμηση εσωτερικών χώρων και, κυρίως, την κοσμηματοποιία. Η έκδοση βιβλίων και η ίδρυση οργανώσεων αφιερωμένων σε αυτό συνέβαλαν στο να μετατραπεί το γυαλί της θάλασσας σε ένα είδος μανίας.

Για ορισμένους, το θαλασσινό γυαλί λειτουργεί σαν μια ευκαιρία για άσκηση ή διαλογισμό, για ένα κυνήγι θησαυρού ή για μαθήματα ιστορίας. Μπορεί να αποτελέσει οικογενειακή αλλά και μοναχική ενασχόληση. Κάποιοι το βλέπουν σαν μια μεταφορά της γήρανσης με αξιοπρέπεια, της μετενσάρκωσης ή της θύμησης. Μπορεί επίσης να παίξει τον ρόλο ενός καλού ψυχοθεραπευτή.

Και σε αυτό το σημείο ξεκινά η αντιπαράθεση.

Η απήχησή του προκάλεσε το ενδιαφέρον της αγοράς … μιας αγοράς ευεπίφορης στην απάτη και την εξαπάτηση. Όπως συμβαίνει πολλές φορές με τις διάφορες μόδες, οι απατεώνες έχουν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά γυαλιού της θάλασσας.

Κάποιοι επιτήδειοι καίνε θραύσματα γυαλιού σε υδροχλωρικό οξύ. Άλλοι χρησιμοποιούν γουδοχέρηδες. Ακόμα πιο αποτελεσματική είναι η μέθοδος της ανάμιξης σπασμένου γυαλιού με άμμο και χαλίκι σε μπετονιέρες. Με τον τρόπο αυτό επιχειρούν το αδύνατο, να μιμηθούν τον φυσικό κύκλο του θαλασσινού γυαλιού: από τα φυσικά συστατικά με τα οποία παρασκευάζονται τεχνητά αντικείμενα, στη θραύση και τη χημική διάσπαση στα αρχικά συστατικά του, και μετά ενδεχομένως στην επανεκκίνηση της όλης διαδικασίας.

Το απατηλό τραγούδι των σειρήνων ενισχύεται από τις διαδικτυακές πωλήσεις σε εξωφρενικές τιμές θραυσμάτων που υποτίθεται ότι είναι θαλασσινό γυαλί, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά σκουπίδια. Πρέπει να υπογραμμιστεί εδώ ότι το γνήσιο γυαλί της θάλασσας εκτιμάται για την ομορφιά του, η οποία σχετίζεται με τη μοναδική ιστορία κάθε επιμέρους θραύσματος, η οποία δεν μπορεί φυσικά να κατασκευαστεί.

Σήμερα, ένα σπάνιο θραύσμα πορτοκαλί γυαλιού της θάλασσας μπορεί να αγοραστεί για 50 έως 100 δολάρια στο eBay, ενώ μια απομίμηση πωλήθηκε πρόσφατα στην τιμή των 300 δολαρίων – κάτι εντελώς παράλογο, αν σκεφτούμε τη φύση του αυθεντικού θαλασσινού γυαλιού.

Η Διεθνής Ένωση Γυαλιού της Θάλασσας (International Sea Glass Association) είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, αποστολή της οποίας είναι να «εκπαιδεύει τους συλλέκτες, τους καταναλωτές και τα καταστήματα λιανικής σχετικά με τις ιδιότητες και τα οφέλη του γνήσιου, αγνού, φυσικού, αναλλοίωτου γυαλιού της θάλασσας. Το γνήσιο θαλασσινό γυαλί προέρχεται από απορριφθέντα μπουκάλια, επιτραπέζια σκεύη ή οικιακά αντικείμενα, και εντοπίζεται στις θάλασσες, τις λίμνες και τα ποτάμια.

Το γνήσιο γυαλί της θάλασσας φέρει συνήθως γράμματα, ανάγλυφες εικόνες και άλλα διακριτικά χαρακτηριστικά, όπως λαβές, λαιμούς μπουκαλιών κ.ό.κ. Έχει επίσης μια μόνιμη πατίνα στην επιφάνειά του, σε μοτίβα σχήματος “C”, και διακρίνεται από τις επιφανειακές ρωγμές, τις στρογγυλεμένες άκρες και τις μικρές σχισμές του, στις οποίες μπορεί να έχει εμφιλοχωρήσει άμμος.

Το τεχνητό θαλασσινό γυαλί προέρχεται από θραύσματα γυαλιού που έχουν κατασκευαστεί με μηχανικό τρόπο ή έχουν βυθιστεί σε χημικές ουσίες χάραξης. Το τεχνητό γυαλί συνήθως έχει ομοιόμορφη υφή και σχεδόν ομοιόμορφο τετράγωνο, οβάλ ή τριγωνικό σχήμα. Η επιφάνειά του είναι σατινέ και λεία, ενώ απουσιάζουν τα σημάδια σχήματος “C”, τα ανάγλυφα σχήματα και τα άλλα χαρακτηριστικά του φυσικού θαλασσινού γυαλιού. Το τεχνητό γυαλί της θάλασσας έχει επίσης πολλές φορές ασυνήθιστο ή σπάνιο χρώμα και αιχμηρές ή γωνιώδεις άκρες και ογκώδες σχήμα».

Ο θαλασσινός αέρας είναι γεμάτος αρνητικά ιόντα που αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό μας, τα οποία ενισχύονται ακόμα περισσότερο από τον ήχο και τη θέα των κυμάτων, από το άγγιγμα της άμμου, από την οσμή της θαλασσινής αύρας. Το ψεύτικο θαλασσινό γυαλί δεν προσφέρει τίποτε από όλα αυτά.

Όσοι αγοράζουν ανυποψίαστοι ψεύτικο θαλασσινό γυαλί στερούνται την ιστορία, τα πραγματικά γεγονότα που κρύβει ένα κατά τα άλλα ανούσιο θραύσμα γυαλιού. Η αξία αυτών των ατελών, πανέμορφων, σημαδεμένων θραυσμάτων είναι πραγματικά ανεκτίμητη.

Η C.S. Lambert είναι συγγραφέας και επιμελήτρια εδώ και τριάντα και πλέον χρόνια. Έχει γράψει πέντε βιβλία και θεωρείται κορυφαία αυθεντία στην ιστορία του θαλασσινού γυαλιού και των θραυσμάτων κεραμικής. Η Lambert έχει συλλέξει θραύσματα σε όλο τον κόσμο και είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Γυαλιού της Θάλασσας (International Sea Glass Association).

Department of Artificial Butterfly

Sea Glass Factory

The Way We Learn About Animal Spieces